Koopmitarri keessan Saffisa isin barbaaddaniin isiniif banaa? Saffisa isin barbaaddaniin hojii isin barbaaddan isiniif hojjataa? – Rakkoolee Saffisa Koompitara keenyaa hirdhisaniifi Furmaanni isaa kunooti.

Koompitarri keenya iddoo hojiitti ykn Mana jireennatti itti fayyadamnu sababoota adda addaa irratti hundaayuudhaan saffisni isaa garagara, osoma koompitara gosa walfakkaatu ta’ee jiruu.

Inumaayyuu haala itti fayyadama keennaa, keessattuu hubannoo dhabuudhaan koompitarootni hedduun umrii tajaajiluu qaban osoo hin tajaajilin hojiin ala ta’ee argina, Rakkoowwan koompitara hojiin ala taasisan keessaa inni ijoofi jalqabaa SAFFISA isaati.

Walumaagalatti, Koompitarri keenya yeroo jalqaba bitamu hanga fedhe kan qulqullina olaanaa qabu ykn dandeettii guddaa qabu ta’uuyyuu haala itti fayyadamaa ykn Turtii tajaajilaatiin Saffisni isaa dadhabaa, gadi bu’aa deema.

Malootni koompitara keenya saffisasaa dabaluuf oolan kanneen armaan gadiiti:
1) Koompitara keenya irratti waan barbaachisoo ta’an qofa ijaaruufi kanneen hin barbaachifne(fayyadamne) diiguu -Install only the necessary; uninstall what you don’t use.
Koompitara keenya heddu irratti Moosajjilee[software], Fayyadamaa[Application], fikkf hedduun kanneen nuti itti hin fayyadamne heddutu jira. Yeroo yerotti Isaan nun barbaachifne sana barbaadnee balleessuun furmaata duraati.
->Fayyadmaa ykn Sagantaa osoo hin fayyadmne ji’a 3 darbe yeroo yerotti hordofnee balleessuun ni gorfama, ni jajjabeeffamas. Akkasumas yeroo waan haaraa fe’uuf jennus dursinee osoo hin feene(ijaarre)irra deebiidhaan yaaduun ni gorfama.

2) Wantoota Koompitara keenya irratti feenee jirru hunda yeroo yerotti haaromsuu
Moosajjilee adda addaafi farri Qinqaanii[Anti-virus] keenya haaromsuun fayyummaa koompitara keenyaatiif hedduuu murteessaadha.
As biratti wanti gaariin jiru tokko; Yeroo ammaa kana moosajjileen adda addaa yeroodhuma jalqaba gadi lakkifaman Sagantaa-Ofhaaromsuu[Automatic Update] qabatanii bahaa jiru waan ta’eef, yeroo koompitarri keenna Interneeta argate, ofumaa of haaromsa yoo nuti dhoorkine malee.

3) Sagantaalee adda addaa Duubbee(Background) socho’aa ji’an too’achuu
Sababni guddaan yeroo heddu koompitarri keenna, saffisini isaa dadhabuuf ykn gadi bu’uuf ykn inumaayyuu dhaabbatuuf sagantaaleen adda addaa osoo nuti hin beekne duubbeedhaan waan hojjachaa jiraniif iddoo nuti waa irratti hojjannu nu jalaa jaataneessuudhaan koompitarri keenna waan nuti barbaadnu, saffisa nuti barbaadnuun akka nuuf hin hojjanne saba guddaa waan ta’uuf yeroo yerotti sagantaalee akkasii sana hordofuudhaan kanneen hin barbaachifne dhaaabuun furmaata ta’a.

4) Tarkaanfii Icciitenya Koompitara keennaa mirkaneessuudha[Ensure security measures]. Sagantaaleen badii(Malwares) hedduun koompitara keenya hubuuf xiyyeefatee kan hojjatame waan ta’eef, yoo icciitenyi koompitara keenyaa hin mirkanoofne ta’e sagantaaleen kunneen salphamatti koompitara keenna seenuudhaan saffisaan waan walhoraniif koompitara keenna nu jalaa mancaasuu danda’u.

Kanaaf, Icciitenyi koompitara keennaa eegamuun dirqama ta’a.
Koompitara keenya irratti sagantaaleen adda addaatu jira, kanneen icciitenya koompitara keennaa eeguuf nu fayyadan, Isaan keessaa beekkamoofi gaggaarii jedhamanii sadarkaa duraa irra jiran kanneen armaan gadiiti.
~Aviira
~Avast
~Kaspersky fi BitDefender fa’a. Isin kan isiniif ta’u filattanii buufachuu dandeessu.

5) Sagantaalee Hojiif nu barbaachisu ta’ee ….
Sagantaaleen akkasii hojiin kan nu barbaachisan waan ta’aniif furmaata kamiin fayyadamuu akka dandeennu barbaadu qabna, furmaanni isaa haala sagantaa sanaatiin gargar waan ta’eef yoo kan isinitti ulfaatu ta’e ogeessa koompitaraa naannoo keessanitti argattan mariisisuu ykn Interneta irraa furmaata barbaaduu dandeessu.

6) Bakkadeebisuu – Restore to factory settings
Malli kun mala koompitara keenna waan hunda keessaa haqnee, akka gaafa bitameeti deebisuu jedhama. Yeroo tokko tokko koompitarri keenya rakkoo mudate sana dandamachuu dadhabee, maloota asii olitti eeraman hundaan furmaanni yoo dhibu, Malli dhumaa nuti itti deemnu gara bakkadeebisuu kana ta’a.
Malli kun guutumatti koompitara keenna qulquleessuu waan ta’eef wantootni kana dura koompitaricha irratti hojjatamanis guutumatti nujalaa baduu danda’u waan ta’eef; Ofii keennaa ogummaa koompitaraa gahaa yoo hin qabaatin TARKAANFII kana fudhachuun dura Ogeessa koompitaraa mariisisuun balaa sana caaluuf akka hin saaxilamne nu taasisa.Kunis waan koompitaricha irra jiru Dilbii(Backup) fudhachuufi kkf nu fayyada.

Kaayyoon keenya: Hubannoo Hawaasaa Cimsuudha!

HORAA BULAA DEEBANAA…✍👈
👥: OROMO ICT and Qubee Technologies TEAM!💤
E-mail: info@oroict.com or oromoict@gmail.com
Web: www.oroict.com and www.afaan-oromoo.com